عمده شهرهای جدید موجود در کشور عمدتا بر پایه اقتصاد خدمات محلی و نیز در ارتباط با مناطق صنعتی مجاور شکل گرفته اند. با این حال به نظر می رسد همچنان پهنه های مختلف سرزمینمان، دارای استعداد فراوان در ایجاد شهرهای جدید با کارکردهای اقتصادی دیگری همچون کشاورزی، آموزشی و تحقیقاتی، فن آوری های نو، بازرگانی، جهانگردی، گردشگری و … است، به گونه ای که امکان اسکان پایدار از یک سو و حفظ اراضی ارزشمند طبیعی با رعایت الزامات آمایش سرزمین از سویی دیگر فراهم شود. در این زمینه ایجاد شهرهای جدید کوچک، می تواند سبب مهار رشد فزاینده شهرک های قارچ گونه و نیز سکونتگاههای غیر رسمی شود. این ایده نیازمند مکان یابی نسل دوم شهرهای جدید در کشور است. که از جمله علل، برنامه ریزی و مکان یابی نسل دوم شهرهای جدید می توان به موارد زیر اشاره نمود:
•ایجاد فرصت برای اسکان گروه های مختلف اقتصادی و اجتماعی در نسل نوین شهرهای جدید
•ضرورت توسعه مشارکت بخش خصوصی در مکان یابی و احداث شهرهای جدید
•ضرورت تنوع بخشی به گونه های شهرهای جدید
•فراهم نمودن زمینه اعمال قدرت نظام مدیریت سرزمین در جهت تحقق سیاست های کلان آمایش سرزمین در کشور
•ضرورت جلوگیری از نابودی تدریجی اراضی مستعد و زمین خواری و حفاظت از پهنه های ارزشمند طبیعی و اراضی کشاورزی و باغات در پهنه های مختلف سرزمین
•گذار از تمرکز نسل اول شهرها و شهرک های کشور برمقوله اسکان جمعیت سربار کلان شهرها
•چالش کیفیت زندگی در شهرهای موجود کشور
•تغییر تدریجی دیدگاه های جهانی و ملی در حوزه شهرهای جدید
•عبور از بحران اسکان جمعیت (دوران انقلاب و پس از جنگ) و پایان تدریجی ظرفیت های ساخت نسل اول شهرهای جدید
•نیاز به کارکردهای تخصصی در شهرهای جدید
مشخصات نسل دوم شهرهای جدید:
نسل نو شهرهای جدید با آسیب شناسی و بررسی تجارب گذشته و با رویکردهای جدید در دست طراحی و اجرا قرار گرفته است. این شهرها بستری بکر و مناسب برای سرمایه گذاری است. مجموعه برنامهریزی، اقدامات و مشوق های در نظر گرفته شده، حاکی از رویکردی نوین در حوزه سرمایه گذاری در این شهرهاست. رویکردی که شهر را پویا و فراتر از اقدامات کالبدی و عمرانی ، مبتنی بر برنامه ریزی همه جانبه با تأکید ویژه بر جنبه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می داند، شهروند محور بوده و نهادهای غیر دولتی و مشارکت مردمی در سیاست گذاری ، برنامه ریزی ، شکل گیری ، تکوین و اداره آن ایفاگر نقش پر رنگ تری بوده و دولت در این فرایند فراتر از سیاست گذار، راهبری و نظارت عالیه مسئولیتی برای خود قائل نیست. اگرچه شهرهای جدید در دست احداث ظرفیت بالایی برای انطباق با رویکرد فوق را دارند، لیکن تبلور آن در قالب نسل نو شهرهای جدید به عنوان شهرپایدار، نوگرا و آینده نگر صورت تحقق به خود خواهد گرفت.
Thursday, 21 November , 2024