رمزگشایی از تازه‌ترین آمار رسمی از وضعیت بازار مصالح ساختمانی دو پیام مهم را از بازار بالادست ساخت وساز به بازار معاملاتمسکن منعکس می‌کند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» بر پایه جدیدترین آماری که روز گذشته از سوی مرکز آمار ایران درخصوص تحولات بازار مصالح ساختمانی در پاییز امسال منتشر شد، نشان می‌دهد تغییرات متفاوت شاخص بهای نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی در شهر تهران (شامل ۱۴ گروه از مصالح و تجهیزات اصلی و پرکاربرد و همچنین خدمات ساختمانی) حاوی دو پیغام ملکی مهم درخصوص سرنوشت بازار ساخت وساز و معاملات ملک در سال‌ آینده و به دنبال آن در سال‌های بعد است. این تاثیر در قالب کشف دو فرضیه متفاوت از بابت احتمال «افزایش عرضه نوسازها در سال بعد» از یکسو و «کاهش حجم ساخت وسازهای جدید ناشی از پیش‌بینی تورم هزینه‌های ساختمانی در ماه‌های پیش‌رو» از سوی دیگر، قابل تامل است.  براساس آماری که روز گذشته درباره تغییرات قیمتی مصالح و تجهیزات ساختمانی در شهر تهران طی سه ماه سوم سال جاری(پاییز ۹۷)منتشر شد، شیب رشدمیانگین قیمت مصالح ساختمانی براساس شاخص قیمت کل بهای مصالح و خدمات ساختمانی در پایتخت در بازه زمانی اعلام شده کاهش یافته است؛ به این معنا که شیب رشد شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در فصل پاییز امسال در مقایسه با فصل تابستان کم شد؛ بررسی‌های کارشناسی از تاثیر دو عامل مهم در کاهش شیب رشد میانگین قیمت فصلی مصالح ساختمانی براساس شاخص کل بهای نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران حکایت دارد.

شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در فصل پاییز ۹۷ در حالی به عدد ۳۳۱ رسیده است که این رقم نسبت به شاخص قیمت مصالح در فصل قبل حدود ۵ درصد رشد کرده است؛ این در حالی است که شاخص قیمت مصالح در یک فصل قبل (تابستان ۹۷) در مقایسه با فصل قبل از آن (بهار ۹۷) برابر با ۲۶ درصد رشد کرده بود.

کارشناسان علت این موضوع را ناشی از اثر دو رویداد در بازار مسکن شهر تهران طی دو فصل گذشته اعلام می‌کنند؛ تابستان امسال شاخص قیمت مصالح ساختمانی شهر تهران در حالی نسبت به بهار ۲۶ درصد رشد کرد که قیمت مصالح ساختمانی تحت تاثیر جهش ارزی و همچنین نایاب شدن برخی از مصالح و تجهیزات ساختمانی با افزایش شدید همراه شد؛ تحت تاثیر این موضوع شیب رشد میانگین قیمت مصالح ساختمانی نیز نسبت به یک فصل قبل از آن –بهار ۹۷-به میزان قابل توجهی افزایش یافت؛ این در حالی است که همزمان با فروکش کردن التهابات ارزی در پاییز امسال و همچنین ایجاد رکود در بازار معاملات مسکن و کاهش شیب رشد میانگین قیمت فروش آپارتمان‌ها در این فصل، شیب رشد میانگین قیمت مصالح و تجهیزات ساختمانی نیز در مقایسه با یک فصل قبل کاهش یافت و از رقم ۲۶ درصد در تابستان به حدود ۵ درصد در پاییز رسید. شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران پاییز امسال در مقایسه با پاییز سال گذشته (فصل مشابه سال قبل) نیز ۵۳ درصد افزایش یافت.

با این حال بررسی‌های «دنیای اقتصاد» درخصوص جزئیات آمار ارائه شده از تغییرات شاخص قیمت مصالح ساختمانی شهر تهران در ۱۴ گروه از پرکاربردترین مصالح ساختمانی نشان می‌دهد، به رغم کاهش شیب رشد میانگین قیمت مصالح ساختمانی در یک فصل گذشته، شاخص بهای مصالح در ۶ گروه از مصالح ساختمانی بیش از سایر گروه‌های مصالح دچار نوسان شده است. در این شش گروه از ۱۴ گروه مصالح اصلی و پرکاربرد ساختمانی نوسانات حداقل ۱۴ تا ۴۰ درصدی در شاخص قیمت آنها تجربه شده است. بررسی‌ها حاکی است، پاییز امسال بیشترین افزایش قیمت مصالح ساختمانی مربوط به مصالحی بوده است که در فاز نهایی ساخت و ساز یعنی انجام عملیات مربوط به نازک‌کاری، به کار گرفته می‌شوند؛ ۶ گروه مصالح ساختمانی شامل گروه «شیشه»، «گچ و گچکاری»، «نقاشی ساختمان»، «موزاییک، کاشی و سرامیک»، «سنگ» و «شیرآلات بهداشتی» بیشترین نوسان شاخص قیمت نهاده‌های ساختمانی شهر تهران را به خود اختصاص داده‌اند.

گروه شیشه، گچ و گچ‌کاری و نقاشی ساختمان به ترتیب با افزایش ۶/ ۳۷ درصدی، ۲/ ۲۵ درصد و ۲/ ۲۲ درصدی بیشترین نوسان قیمت را به لحاظ تغییرات شاخص قیمت مصالح در میان سایر گروه‌ها در پاییز امسال تجربه کردند؛ همچنین شاخص قیمت گروه موزاییک، کاشی و سرامیک، سنگ و شیرآلات بهداشتی نیز پاییز امسال به ترتیب با افزایش ۳/ ۱۸ درصدی، ۳/ ۱۴ درصدی و ۸/ ۲۰ درصدی نسبت به تابستان امسال همراه شدند؛ تمام این مصالح، مصالحی هستند که در مرحله نازک‌کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ این در حالی است که کمترین میزان رشد شاخص قیمت مصالح ساختمانی در این فصل نسبت به یک فصل قبل از آن مربوط به گروه آهن‌آلات، میلگرد، پروفیل درب و پنجره و نرده بوده است؛ شاخص قیمت در این گروه از مصالح ساختمانی پاییز امسال در مقایسه با تابستان ۹۷ معادل ۲/ ۱۱درصد کاهش یافت. این در حالی است که این گروه در فصل‌های قبل جزو پرنوسان‌ترین گروه‌های مصالح ساختمانی به لحاظ تغییرات قیمتی بود.

تحلیل آمارهای رسمی ارائه شده از تغییرات شاخص قیمت مصالح ساختمانی شهر تهران در پاییز امسال و همچنین نتایج بررسی‌ها و تحقیقات میدانی «دنیای اقتصاد» از بازار ساخت وساز واحدهای مسکونی پایتخت نشان می‌دهد تغییرات قیمت مصالح در مقطع زمانی فعلی دست‌کم حاوی و منعکس‌کننده دو پیغام مهم ملکی است که به‌خصوص بر بازار ساخت وساز و معاملات مسکن در سال آینده به احتمال قوی اثرگذار خواهد بود.

اولین پیام تغییرات قیمت مصالح در پاییز سال‌جاری مربوط به علت ثبت بیشترین نوسانات در شاخص قیمت ۶ گروه از نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی بیش از سایر مصالح ونهاده‌هاست؛ از آنجا که بیشترین تغییرات قیمتی مصالح در پاییز امسال مربوط به مصالحی است که در مرحله نازک‌کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند، یکی از مهم‌ترین دلایل نوسان قیمتی بیشتر در این ۶ گروه مصالح ساختمانی افزایش تقاضای سازندگان برای خرید این نوع مصالح ساختمانی و استفاده از آنها برای تکمیل واحدهای مسکونی است که هم‌اکنون در مراحل پایانی ساخت قرار دارند؛ تحقیقات میدانی «دنیای‌اقتصاد» و همچنین آمارهای رسمی نشان می‌دهد هم‌اکنون بخش عمده سازندگان مسکن بر تکمیل پروژه‌های ساختمانی تمرکز کرده‌اند و ثبت بیشترین نوسانات قیمتی در گروه مصالح ساختمانی مورد استفاده در مراحل پایانی فعالیت‌های ساختمانی می‌تواند یک علامت مهم  در مورد وجود احتمال قوی برای افزایش عرضه مسکن نوساز در سال آینده محسوب شود. به‌نظر می‌رسد افزایش تقاضا برای این گروه از مصالح ساختمانی یکی از نشانه‌های آماده شدن سازنده‌ها برای عرضه بیشتر واحدهای نوساز در سال بعد باشد.

اگرچه طی ماه‌های اخیر تحت‌تاثیر وجود انتظار در برخی از سازنده‌ها بابت احتمال افزایش قیمت مسکن در ماه‌های پیش‌رو برخی از آنها از فروش واحدهای نوساز خود در مقطع زمانی فعلی به‌طور موقت انصراف داده‌اند اما برخی دیگر از سازندگان از سوی دیگر در تلاشند واحدهای نوساز خود را تکمیل و سال آینده به بازار ملک عرضه کنند؛ نتایج تحقیقات میدانی «دنیای‌اقتصاد» بر پایه اظهارات برخی سازندگان فعال در بازار ساخت وساز شهر تهران به منظور صحت‌سنجی این فرضیه که روز گذشته انجام شد، نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از سازندگان واحدهای مسکونی در مناطق مختلف شهر تهران به‌خصوص مناطق مصرفی، پاییز امسال بیش از آنکه به دنبال آغاز پروژه‌های ساختمانی جدید باشند در صدد تکمیل واحدهای مسکونی نوساز خود برآمده‌اند؛ همین موضوع در کنار ثبت بیشترین نوسانات قیمتی در گروه‌هایی از مصالح پرکاربرد ساختمانی در مرحله نازک‌کاری، احتمال عرضه حجم بیشتری از واحدهای مسکونی نوساز در سال آینده از سوی سازنده‌ها را پررنگ‌تر می‌کند.

پیام ملکی دوم مخابره شده از بازار مصالح ساختمانی به بازار مسکن، از یک اتفاق جدید که طی دو هفته اخیر در میان سازندگان مشاهده می‌شود، قابل دریافت است. بنا بر اذعان برخی سازنده‌های شهر تهران در دو هفته گذشته برخی سازنده‌ها اقدام به انجام یک کار جانبی در کنار فعالیت‌های خود در بازار ساخت و ساز کرده‌اند و به یک اقدام جدید دست‌زده‌اند.   گروهی از سازندگان مسکن شهر تهران با این اعتقاد که در ماه‌های آینده موج جدیدی از تورم هزینه‌های ساختمانی بر سازندگان تحمیل می‌شود اقدام به ذخیره‌سازی مصالح پرکاربرد ساختمانی موردنیاز خود در ماه‌های بعد کرده‌اند. بنا بر اعلام آنها هم‌اکنون یک تصور در میان برخی از سازنده‌ها ایجاد شده است که علت انجام این اقدام جانبی محسوب می‌شود؛ مبنی بر اینکه اگر در ماه‌های آینده تیم اقتصادی دولت و سیاست‌گذار پولی نتوانند نرخ تورم را کنترل و بازار ارز را به ثبات نسبی برسانند، هزینه‌های ساخت و ساز نیز متورم خواهد شد و موج تورمی جدیدی ناشی از افزایش هزینه‌های ساخت مقابل سازندگان قرار خواهد گرفت. از این‌رو برخی از سازندگان اقدام به خرید پیش از موعد برخی از مصالح وتجهیزات پرکاربرد ساختمانی کرده‌اند که در پروژه‌های ساختمانی خود در سال ۹۸ به آن نیاز خواهند داشت؛ بنابراین پیام ملکی دوم از ناحیه عدم خوش‌بینی برخی از سازنده‌ها نسبت به وضعیت آینده بازار ساخت وساز به بازار مسکن مخابره می‌شود؛ عدم خوش‌بینی نسبت به احتمال تورم هزینه‌های ساختمانی در ساخت وسازهای سال بعد، برخی از سازندگان را نسبت به تعریف پروژه‌های ساختمانی جدید دلسرد کرده است؛ این در حالی است که رفع این دلسردی و ایجاد انگیزه در سازنده‌ها برای تعریف پروژه‌های ساختمانی جدید نیازمند ترسیم چشم‌انداز اقتصادی روشن و شفاف برای فعالان بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران ساختمانی و رفع نگرانی از آنها بابت عدم ایجاد شرایط اقتصادی بدتر در جامعه است.

از آنجا که در شرایط فعلی نیز حجم عرضه واحدهای مسکونی موردنیاز برای پاسخ به تقاضای مصرفی مسکن ناکافی بوده و مطابق با نیاز موجود نیست، برخی سازندگان معتقدند شروع پروژه‌های ساختمانی جدید در صورت افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز و تورم مصالح ساختمانی در سال بعد امری بعید به‌نظر می‌رسد.