تلف شدن یک قلاده شیر و همچنین یک رأس گوزن در دهکده طبیعت قزوین در چند ماه اخیر، یکی از موضوعات چالشی حوزه محیط زیست محسوب می‌شود. با این وصف، حرف و حدیث‌های فراوانی در ارتباط با مرگ این دو حیوان در رسانه‌های استان قزوین ایجاد شد تا جایی که برخی رسانه‌ها عامل انسانی و تغییر مدیریتی را علت اصلی مرگ این دو حیوان بر شمردند.

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی بین نیوز از پایگاه خبری حکیم مهر، این در حالی است که مسئولین دهکده و شهرداری قزوین عنوان می‌کنند هیچ تغییر مدیریتی در مجموعه اتفاق نیفتاده و علت مرگ این دو حیوان هم از سوی دامپزشکی و دستگاه قضا در حال بررسی است.

در این میان «مجید رحمانی» مدیرعامل دهکده طبیعت قزوین با بیان اینکه هیچ تغییر مدیریتی در این دهکده رخ نداده است، می‌گوید: «حیوانات این دهکده متعلق به شخص و فرد خاصی نیس و. تغییرات صورت گرفته برای جلوگیری از منفعت طلبی‌ها و برخی سو استفاده در این دهکده بوده است.»

این حاشیه‌ها باعث شد تا به سراغ «مهندس نادر رضا نوری» بنیانگذار دهکده طبیعت قزوین برویم و کم و کیف ماجرا را جویا شویم که در ادامه می‌خوانید:

حکیم مهر: آقای مهندس، لطفا کمی از سوابق اجرایی خود بفرمایید.

بنده پیش از این، مسئولیت راه‌اندازی متروی تهران و همچنین سیستم قطار سریع‌السیر برقی کشور را داشتم. حدود سال ۹۱ بنا به اعلام آقای ابوترابی برای پیگیری ادامه مسیر قطار سریع‌السیر از هشتگرد تا قزوین، به قزوین آمدم که خوشبختانه ادامه این مسیر تا محمدیه مصوب شد و ان شالله تا قزوین هم مصوب می‌شود.

حکیم مهر: چه شد که به بحث مرکز نگهداری باراجین ورود کردید؟

در همان سال ۹۱ با تیم شهرداری در زمان آقای نصرتی و همچنین تیم شورای شهر در زمان آقای ظاهری آشنا شدم. در آن زمان یک مرکز حفظ و نگهداری تیمار حیوانات در کرج داشتم. دوستان شهرداری، شورای شهر و افرادی مثل دکتر صفری ریاست نظام دامپزشکی کشور که فکر می‌کنم آن زمان مدیرکل دامپزشکی استان قزوین بودند، از من خواستند که مجموعه را به باراجین بیاورم. من بعد از انجام بررسی‌های لازم، باراجین را یک محل ویژه دیدم که از ۱۴ استان کشور برای رفت‌وآمد به پایتخت از آنجا عبور می‌کنند. من اعلام کردم که این کار را می‌کنم اما نمی‌خواهم باغ وحش بسازم. بلکه قصد دارم یک مرکز علمی تحقیقاتی ویژه با حمایت دانشمندان کشور راه‌اندازی کنم. در ادامه یک قرارداد مشارکت مدنی با شهرداری بستم و در آن قرارداد قید کردم که یک شرط دارم و آن این اینکه مدیریت این مرکز فقط با من باشد. شورای عالی سرمایه گذاری شهرداری این قرارداد را تصویب کرد و بعد از انعقاد آن، من بلافاصله کارهای اجرایی آن را با قوی‌ترین تیم‌های زیست محیطی و دامپزشکی کشور شروع کردم. کار جلو رفت و هر سال مرحله‌ای از آن انجام شد.

حکیم مهر: قرارداد شما از چه زمانی شروع شد و تا چه مدت بود؟

شروع قرارداد من از سال ۹۲ است و به دلیل ماهیت قرارداد، در آن نوشته شده که مدت ندارد. وقتی حیوانات را آوردیم، اعلام کردیم که حیوانات معلول وحشی موجود در کشور را هم برای درمان می‌پذیریم و برای این کار با سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان دامپزشکی هماهنگ شدیم. ما پروژه را به دلیل اهمیت ویژه‌ای که داشت، در ردیف بودجه دولتی بردیم و در سفرهای رئيس جمهور، یکبار حدود ۲۰ میلیارد تومان به شهرداری قزوین تزریق شد و امسال هم حدود ۵۰ میلیارد تومان بودجه مصوب دولتی برای گسترش پارک‌های سافاری دارد. مسائل مربوط به پیشرفت عملیات علمی هم خیلی خوب جلو رفت. از طرفی سازمان دامپزشکی، محیط زیست و نظام دامپزشکی هم بسیار حمایت کردند و درنهایت بهترین دامپزشکان کشور با مجموعه همکاری کردند.

حکیم مهر: کدام دامپزشکان؟

بزرگانی مثل دکتر نیاسری، دکتر مقدم، مرحوم دکتر کمیلی و دوستان زیست محیطی کشور مثل مهندس ضیایی، دکتر تاج‌بخش، مهندس رجایی و … بسیار به ما کمک دادند.

حکیم مهر:‌ قرارداد شما با این افراد به چه شکل بود؟

عمده همکاری‌های این دانشمندان به صورت افتخاری انجام می‌شد.

حکیم مهر: رقم ریالی قرارداد شما به چه شکل بود؟

من در ابتدا در قرارداد قید کردم که یک مبلغ ۷ درصد از درآمد را برای خودم می‌خواهم تا ببینم کار جلو می‌رود یا نه. البته قرار بود مراکز تجاری و … هم ساخته شود. در ادامه که کار جلو رفت، نامه‌ای به شورای شهر نوشتم و اعلام کردم که من درصد نمی‌خواهم، بلکه این پروژه برای من خیلی اهمیت دارد و نمی‌توانم آن را با پول عوض کنم. در ادامه مجموعه به‌عنوان باغ وحش نمونه و یکی از جاذبه‌های گردشگری ویژه کشور انتخاب شد.

در ادامه قرنطینه حیات وحش کشور را هم در بوستان باراجین ایجاد کردیم که معتبرترین قرنطینه حیات وحش کشور به شمار می‌رود. درنهایت شروع به ساخت یک بیمارستان در حیات وحش کردیم که عملیات سفت‌کاری آن تمام شده و برای آن هم ردیف بودجه دولتی داریم. در این حین توسعه دهکده طبیعت را هم دنبال می‌کردیم. یعنی در حال حاضر دهکده بخش پرندگان شکاری، خزندگان، پرندگان آبزی و خشکی‌زی، نشخوارکنندگان وحشی کوهی، مزرعه آموزشی و … دارد. سه تا از دره‌های سافاری هم که حیوانات در حال انقراض مثل گوزن زرد، قوچ و میش و کل بز در آن هستند هم شروع به کار کرده است.

حکیم مهر: ماجرای این شرکت چیست؟

در سال ۹۶ شهرداری برنامه‌ریزی کرد تا شرکتی را تاسیس کند که بتواند این طرح را هم در سایر نقاط کشور و هم در خارج از ایران اجرایی کند. تشکیل شرکت مورد قبول وزارت کشور قرار نگرفت و عملا مصوب نشد. اما دخالت‌های این شرکت در کار من انجام می‌گرفت و مشکلات زیادی را در مسیر حفظ و درمان حیوانات ایجاد می‌کرد. در این مدت چند استاندار و شهردار هم عوض شدند و شاید اطلاعات دقیقی به افراد جدید داده نشد اما درنهایت همه آنها از پروژه پشتیبانی ویژه می‌کردند. خود من حدود ۱۰ سال است که به شکل شبانه‌روزی پیگیر پروژه هستم.

ما که به باراجین رفتیم، شاید ۳۰ گوزن سرخ در دهکده طبیعت آزاد بودند. طراحی‌ها را به شکلی انجام دادیم که برای آنها نیز جا در نظر گرفته شود. سایر حیوانات مجموعه هم آنهایی هستند که من از مرکز خودم یعنی کرج به آنجا بردم. با ۴۵۰ حیوان شروع کردیم و در نهایت به دلیل اینکه اینجا باید تکمیل می‌شد، سازمان محیط زیست بنا به اعتباری که به من داشت، تعدادی حیوان وحشی را در اختیار دهکده قرار داد و نهایتا خودم تعداد زیادی حیوان وحشی با مجوز سازمان محیط زیست از باغ وحش‌ها خریداری کردم. در حال حاضر آنجا دو نوع حیوان هستند که عمدتا حیوانات من بوده و تعدادی هم حیوانات محیط زیست‌اند که تعداد آنها مشخص است. سایر حیوانات هم شامل تعداد محدودی حیوان اهلی است که به دهکده طبیعت منتقل شدند که به نظرم آنها هم جزء موارد شهرداری هستند.

حکیم مهر: در چند سال اخیر چه اقداماتی را در مجموعه انجام داده‌اید؟

کارهای بزرگی انجام شده است، از جمله اینکه با حضور نمایندگان سازمان‌های حفاظت محیط زیست و دامپزشکی کشور و همچنین دامپزشکان ارشد کشور مثل دکتر نیاسری استاد تمام دانشگاه تهران، از ورکان پلنگ نر دهکده اسپرم‌گیری شد و شایا خانم یکی از پلنگ‌های دهکده که بسیار به من مانوس است، آماده باردار شدن خواهد بود و ان‌شاءالله در آینده انتقال جنین به پلنگ‌ها در طبیعت انجام می‌گیرد.

ما در مرکز کرج که توسط پسرم مدیریت می‌شود، از عقاب‌های طلایی در کنار طاووس جوجه گیری کردیم. تمام آزمایشات ما توسط دکتر موسی‌خانی در آزمایشگاه مبنا صورت می‌پذیرد. همچنین دندان شیر ‌توسط خانم دکتر توکلی روکش شد تا ان‌شاءالله بتوانیم دندان خراب پلنگ‌های طبیعت را ترمیم کنیم تا برای شکار به روستاها نروند. بیمارستان و همکاران دکتر فتاحیان و دکتر شریفی کاملا همراه دهکده بوده‌اند. دکتر مقدم و دکتر غفاری عمل‌های خاص بر روی حیوانات خاص از جمله شیر‌، میمون رزوس، نشخوارکننده‌های خاص کوهی انجام داده اند که البته اقداماتشان کاملا افتخاری بوده و حتی وسایل جراحی، لوازم دندانپزشکی، سونوگرافی و رادیولوژی را همراه داشته اند. دامپزشکان اداره کل دامپزشکی استان ازجمله مدیران کل ادواری بعضا ساعات اولیه صبح به حیوانات رسیدگی کرده اند. مستحضرید که حیوانات وحشی مورد قبول دهکده، عمدتا آسیب دیده و دورمانده از طبیعت بوده اند و کاش می‌توانستم نام کلیه همکاران دانشمند و ارزشمند را ببرم.

ما با مدیران دامپزشکی و محیط زیست کشور آزمایش های زیادی بر روی حیات وحش انجام دادیم. ازجمله واکسن آنفلوانزای فوق حاد در پرندگان وحشی و همکاری با همکاران محیط زیست از جمله دکتر مسعودی، دکتر محمود و مهیار مرعشی و مهندس نصرتی. هر سال نیز لوح تقدیری از معاونین ادواری سازمان حفاظت محیط زیست به دهکده می‌رسید. لازم است برای شادی روح دکتر کیومرث کلانتری عزیز و دکتر کمیلی دعا کنیم. در ۳ سال قبل هم در روز دامپزشک تندیسی ارزشمند به من اعطا شد. شایان ذکر است قرنطینه ملی کشور در باراجین به بهره برداری رسیده و بیمارستان نیز در کشور و شاید منطقه منحصر به فرد است که با اعتبارات ملی در مرحله اتمام سفت کاری است. تولید مثل حیوانات در حال انقراض چون گوزن زرد وقوچ ومیش لارستان را نیز در دهکده داشته ایم. در مزرعه ام حیواناتی چون شترهای سفید، اسبچه ها، گاوهای مونت بیلیارد، گاومیش های مدیترانه و نژادهای مختلف اسب تکثیر شده اند.

همانطور که می‌دانید در اثر از بین رفتن ببرها، تعداد گرازها خیلی زیاد شده و باعث تخریب می‌شوند. پلنگ‌ها که از بین بروند، گرازها می‌توانند همه جا را شخم بزنند و به همین دلیل ما باید تعادل را حفظ کنیم. از اینکه حیوانات را با تیر بزنیم و مجوز کشتن آنها را بدهیم، به جایی نمی‌رسیم چون وظیفه گراز در طبیعت این است که زمین را شخم بزند و از آتش‌سوزی جنگل‌ها جلوگیری کند. پس ما نباید اجازه انقراض آنها را بدهیم.

ما در مجموعه از خرس‌های خاکستری و قهوه‌ای و همچنین از مارهای پیتون بچه گرفتیم و می‌توان گفت که باراجین یکی از مراکز علمی ویژه کشور است.

حکیم مهر: نظر شما درخصوص ادعاهای مطرح شده چیست؟

این آقایی که در مصاحبه خود به قول معروف من را به‌عنوان طرف دوم خطاب کرده، مدیرعامل آن شرکت غیرقانونی است که از طریق استانداری هم چندین بار کتبا اعلام شده بود که شرکت مصوبه ندارد و غیرقانونی است. بنده به دفعات از ایشان خواستم که در مسئولیت‌های من ورود نکنند. کمااینکه حدود ۲ سال است که این شرکت مشکلات زیادی را در مجموعه به وجود آورده و متاسفانه حیواناتی به دلیل دخالت‌های آنها از بین رفته‌اند. اما اخیرا دخالت‌های ایشان خیلی زیاد شد تا جایی که من اعلام کردم به این شکل نمی‌توان کار کرد و حتما باید تکلیف دهکده روشن شود. اخیرا هم متاسفانه به خود اجازه دادند که از ورود من به داخل دهکده جلوگیری کنند و من الان به مدت یک ماه است که به داخل دهکده نمی‌روم و متاسفانه در این مدت هر یکی دو روز حیوان ارزشمندی فوت شده است. در حال حاضر من پیگیر تعیین تکلیف وضعیت دهکده هستم.

بنابراین می‌توانم بگویم که همه صحبت‌هایی که این آقا کرده، کذب است و هیچ وظیفه‌ای در رابطه با دهکده طبیعت ندارد. بلکه فقط برای دهکده طبیعت مشکل ایجاد می‌کند و حتی امسال دو بار به شکل رسمی از استانداری به شهرداری قزوین اعلام شده که شرکت دهکده طبیعت غیرقانونی است.

حکیم مهر: اینکه از ورود شما به مجموعه جلوگیری می‌کنند، آیا حمایتی ازسوی دامپزشکی از شما شده است؟

خودم پیگیر این مساله هستم. اولین قدم من این بود که پاسخ این صحبت‌ها را که همه‌اش کذب است، بدهم. ازطرفی دامپزشکی و محیط‌زیست در جریان موضوعات هستند و من با شهردار جدید هم جلسه گذاشتم و از ایشان خواستم که به‌عنوان شهردار قزوین، آن قرارداد مشارکت را رعایت کند و کمک دهد تا این مسائل علمی جلو برود. در ادامه هم با شورای شهر و مسئولین شهرداری استان قزوین، درخواست جلسه کردم.

حکیم مهر:‌ نقش دامپزشکان در دهکده طبیعت چه بود؟

همانطور که اشاره کردم اکثر دامپزشکان سطح اول کشور در مجموعه بودند، چون طرح تحقیقات و جلوگیری از یک انقراض بزرگ در دست است. از طرفی اداره کل دامپزشکی استان هم کمک زیادی به ما می‌کرد، به خصوص در رابطه با مسائل واکسیناسیون و بهداشت که متاسفانه در حال حاضر این برنامه‌ها به دلیل شانتاژهایی که این آقا می‌کند، فوق‌العاده عقب افتاده است. همین الان هم باید اعلام کنم که دهکده در خطر است و بیماری‌های مسری و بیماری‌های مشترک بین انسان و دام می‌تواند صدمه اساسی به حیوانات آنجا بزند.

در روزهای اول ورود غیر قانونی شرکت به دهکده با اقدامات غیرفنی آنفلوانزای فوق حاد را وارد دهکده کردند و من مجبور شدم به حکم قانون تعداد زیادی از حیواناتم را معدوم کنم. ما حتی با هماهنگی دامپزشکی واکسن آنفلوانزای فوق حاد را روی حیوانات وحشی هم آزمایش کردیم و جواب خوبی گرفتیم. به طوری که فکر می‌کنم سازمان دامپزشکی الان خیلی از گله‌های باغ‌وحش را هم درمان و واکسینه می‌کند که قطعا این یک قدم بسیار موثر است.

من باز هم تاکید می‌کنم که باید ورود جدی شده و از دخالت در بهترین و بزرگترین مرکز کشور جلوگیری شود. من تا زمانی که همه این کارها حل نشود، با این مسائل برخورد می‌کنم. خودم هم در باراجین حاضر هستم و داخل دهکده نمی‌روم. چند روز پیش هم خواهش کردم و از طریق دستگاه‌های نظارتی حیوانات را سرشماری کردم. شاید در ۱۵ روز گذشته تعداد زیادی از حیوانات از جمله یک شیر که متعلق به من بوده، فوت شده‌اند. همچنین یک گوزن، یک شترمرغ، یک پرنده شکاری، چند پرنده آبزی و دو سه روز قبل یک گوزن زرد دیگر که در حال انقراض است و دو میش بسیار کمیاب لارستان فوت شده‌اند.

خیلی متاسفم که نام شیر فوت شده، مانند پسر خود من، شیردل بود. مردم قزوین و مردم کشور علاقه زیادی به مجموعه دارند و الان هم بسیار ناراحت هستند. من سعی می‌کنم که به شکل نرم این جریان را جلو ببریم تا مشکلات آن حل شود اما هر حیوانی که آنجا از بین برود، شدت حرکت من بالاتر می‌رود.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر…

این که گفتند من در مجموعه حیوان ندارم، کذب است. من حتی برگه‌های حیوانات وحشی خریداری شده را هم دارم. همه حیوانات اهلی را خودم آوردم و نمی‌دانم صحبتی که ایشان کرده، چه بوده است.

در پایان باید بگویم که قرارداد من مشارکت مدنیست. با تایید شورای عالی سرمایه گذاری شهرداری و امضای شهردار وقت در قرار داد تاکید شده که مدیرمجموعه و مدیر بهره برداری هستم و کسی حق دخالت ندارد. در قرارداد ۷ درصد درآمد فروش بلیط، مراکز تجاری خدماتی و… برای من تخصیص یافته است که پس از مشاهده همت شهرداری به صورت کتبی آنرا هم به شهرداری واگذار کردم. درآمد من شامل الطاف الهی، عشق مردمی، کارگران زحمتکش، حمایت شهر، استان و کشور است. افتخار و اعتباری است که اساتید و دانشمندان جهان شمول کشور به دهکده می‌دهند و اعتمادی است که سازمان‌های محیط زیست و دامپزشکی کشور به ما دارند.

هفته گذشته مشکلات دهکده را به برادر محترم جناب آقای دکتر سلاجقه رئیس سازمان منعکس کردم. هزاران میلیارد بودجه ملی در کشور هزینه کردم که به لطف خداوند متعال و همکاران بررسی و مقبول واقع شده است.

قزوین- سید مرتضی نصری